Diabetes type 2 is een chronische aandoening die steeds vaker voorkomt, vooral door een ongezonde levensstijl en veroudering. Een belangrijk kenmerk van diabetes type 2 is insulineresistentie, waarbij het lichaam niet goed reageert op insuline, een hormoon dat nodig is om de bloedsuikerspiegel te reguleren. In dit artikel bespreken we de oorzaken en gevolgen van diabetes type 2, hoe insulineresistentie hierin een rol speelt, en wat u kunt doen om uw risico te verminderen of de aandoening beter te beheersen.
Wat is diabetes type 2?
Diabetes type 2 is een stofwisselingsziekte waarbij het lichaam moeite heeft om bloedsuiker (glucose) goed te verwerken. Dit komt door een probleem met insuline, het hormoon dat glucose uit het bloed naar de cellen transporteert om daar als energie te worden gebruikt. Bij diabetes type 2 produceert het lichaam vaak nog insuline, maar de cellen reageren er niet meer goed op, een toestand die bekend staat als insulineresistentie.
Oorzaken en risicofactoren
Er zijn verschillende factoren die het risico op het ontwikkelen van diabetes type 2 verhogen, waaronder:
- Overgewicht: Met name vetophoping rond de buik verhoogt het risico, omdat dit vet bijdraagt aan insulineresistentie.
- Ongezonde voeding: Voedingspatronen met veel suiker, vet en bewerkte producten kunnen de bloedsuikerspiegel en insulinehuishouding verstoren.
- Gebrek aan lichaamsbeweging: Inactiviteit draagt bij aan gewichtstoename en kan ook insulineresistentie bevorderen.
- Genetische aanleg: Diabetes type 2 komt vaker voor bij mensen met een familiegeschiedenis van de ziekte.
- Veroudering: Naarmate mensen ouder worden, neemt het risico op diabetes type 2 toe.
Wat is insulineresistentie?
Insulineresistentie is een toestand waarbij de cellen in het lichaam, met name in de spieren, vetweefsel en lever, minder goed reageren op insuline. Dit betekent dat de alvleesklier steeds meer insuline moet aanmaken om glucose in de cellen te krijgen. Uiteindelijk kan de alvleesklier deze verhoogde vraag niet meer aan, waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt. Dit is een vroeg stadium in de ontwikkeling van diabetes type 2.
Hoe ontstaat insulineresistentie?
De exacte oorzaak van insulineresistentie is niet volledig begrepen, maar het is bekend dat overgewicht, vooral buikvet, een grote rol speelt. Vetweefsel, vooral rondom de buikorganen (visceraal vet), produceert ontstekingsstoffen die de werking van insuline blokkeren. Ook een gebrek aan beweging vermindert de gevoeligheid van de cellen voor insuline.
Symptomen van diabetes type 2 en insulineresistentie
In het beginstadium zijn de symptomen van insulineresistentie en diabetes type 2 vaak subtiel of zelfs afwezig. Naarmate de aandoening vordert, kunnen de volgende symptomen optreden:
- Vermoeidheid: Omdat cellen onvoldoende glucose opnemen, kan er een gebrek aan energie ontstaan.
- Veel dorst en frequent plassen: Hoge bloedsuikerspiegels zorgen ervoor dat de nieren extra hard moeten werken om de overtollige glucose uit te scheiden, wat leidt tot meer dorst en plassen.
- Wazig zien: Hoge bloedsuikerspiegels kunnen de lenzen van de ogen beïnvloeden en wazig zicht veroorzaken.
- Langzaam genezende wondjes: Diabetes kan de bloedcirculatie en het immuunsysteem verstoren, wat leidt tot vertraagde wondgenezing.
- Gewichtsverlies zonder reden: Hoewel dit vaker voorkomt bij diabetes type 1, kan het ook voorkomen bij type 2 als de insulineproductie ernstig is afgenomen.
Gevolgen van onbehandelde diabetes type 2
Als diabetes type 2 niet goed wordt beheerd, kan dit leiden tot ernstige complicaties, waaronder:
- Hart- en vaatziekten: Hoge bloedsuikerspiegels kunnen leiden tot atherosclerose (aderverkalking), wat het risico op hartaanvallen en beroertes verhoogt.
- Zenuwbeschadiging (neuropathie): Hoge bloedsuiker kan zenuwen beschadigen, vooral in de benen en voeten, wat gevoelloosheid en pijn kan veroorzaken.
- Nierproblemen: Diabetes kan de kleine bloedvaten in de nieren beschadigen, wat kan leiden tot nierfalen.
- Oogproblemen (retinopathie): Diabetes kan de bloedvaten in de ogen beschadigen, wat tot blindheid kan leiden als het niet wordt behandeld.
- Voetproblemen: Door zenuwbeschadiging en slechte doorbloeding kunnen wondjes op de voeten slecht genezen, wat kan leiden tot amputaties.
Behandeling en preventie van diabetes type 2
Hoewel diabetes type 2 een chronische ziekte is, kan de aandoening vaak goed beheerd worden met aanpassingen in de levensstijl en medicijnen. Hier zijn enkele belangrijke strategieën:
1. Gezond eten
Een dieet rijk aan vezels, zoals groenten, fruit, volle granen en peulvruchten, helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel. Het vermijden van suikerrijke en bewerkte voedingsmiddelen is ook cruciaal. Het is aan te raden om kleinere, regelmatige maaltijden te eten om grote schommelingen in de bloedsuikerspiegel te voorkomen.
2. Regelmatige lichaamsbeweging
Regelmatig bewegen, zoals wandelen, fietsen of zwemmen, helpt bij het verbeteren van de insulinegevoeligheid en het verminderen van overgewicht. Zelfs 30 minuten matige activiteit per dag kan al een groot verschil maken in de bloedsuikerregulatie.
3. Gewichtsverlies
Gewichtsverlies, vooral rond de buik, kan de insulinegevoeligheid aanzienlijk verbeteren en helpen bij het beheersen van diabetes type 2. Zelfs een gewichtsverlies van 5-10% kan al merkbare voordelen hebben voor de gezondheid.
4. Medicatie
In sommige gevallen zijn medicijnen nodig om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden. Veelgebruikte medicijnen zijn onder meer metformine, dat helpt de insulinegevoeligheid te verbeteren, en andere medicijnen die de insulineproductie stimuleren of de opname van glucose door de cellen verbeteren.
5. Monitoring van de bloedsuikerspiegel
Regelmatige controle van de bloedsuikerspiegel is essentieel voor mensen met diabetes type 2 om ervoor te zorgen dat hun waarden binnen het gezonde bereik blijven.
Conclusie
Diabetes type 2 en insulineresistentie zijn sterk met elkaar verbonden en vormen een groeiend gezondheidsprobleem. Door bewust te zijn van de risicofactoren en vroeg in te grijpen met een gezonde levensstijl, kunnen veel mensen hun risico op deze aandoeningen aanzienlijk verminderen. Voor degenen die al gediagnosticeerd zijn met diabetes type 2, kunnen aanpassingen in voeding, lichaamsbeweging en, indien nodig, medicatie helpen om de ziekte goed onder controle te houden en de complicaties te voorkomen.